Beton Siparişi Aşamasında Bilinmesi Gerekenler
1. Sipariş edeceğiniz betonunun miktarını, basınç dayanım sınıfını, slampını, agrega iri tane büyüklüğünü, miktarını, ne tür bir inşaat için istendiğini, çevre şartlarını ve varsa diğer özelliklerini ayrıntılarıyla tesbit edip, siparişinizi ona göre verin.
2. Beton döküm programınızı iki-üç gün önceden firmaya bildirin:
- Döküm günü – saati
- Döküm şekli (Mikserli, pompalı )
- Döküm hızı
- Müşteri bilgileri: İsim - Firma - Vergi Dairesi
- İnşaat adresi - telefon
3. Şantiyede beton döküm ve yerleştirme süresini iyi ayarlayın, aksaklıklar çıkabilir.
4. Zemin veya atmosferde, betonarme elemanları üzerinde olumsuz etkilerde bulunabilecek çevresel koşullar varsa, beton üreticinizi bilgilendirin.
5. Sipariş verdiğiniz betona ilişkin olarak deney sonuçlarını isteyin.
Beton Döküm Öncesi Yapılması Gerekenler
1. Kalıpların sağlam ve sızdırmaz olduğunu; temizliğini, yağlanıp yağlanmadığını, yüzeylerinin uygun olup olmadığını kontrol edin.
2. Donatıların gereğince döşenip, kontrolünün yapılıp yapılmadığına bakın.
3. Yeterli miktarda ve uygun boşaltma aracınız olup olmadığını; betonu işlemek için uygun sayı ve nitelikte eleman ve araç-gereç bulunup bulunmadığını kontrol edin. Taze betonun bakımı için gerekli önlemleri alın. (Su hortumları, örtüler vb.)
4. Pompa ve transmikserlerin çalışma alanlarının hazırlanıp hazırlanmadığına bakın.
5. Yer betonu dökülecekse, zemin döküme uygun hale getirilmiş mi, kontrol edin.
6. Vibratör için gerekli elektrik tesisatını kontrol edin.
Betonun Dökümü ve Yerleştirilmesi Sırasında Yapılması Gerekenler
Betonun yerleştirilmesi pompalı ve pompasız olarak ikiye ayrılmaktadır. Yerleştirme yöntemi betonun kıvamını etkiler. Pompalanacak betonun, mikserden direkt kalıba dökülen betona kıyasla daha akıcı ve kolay işlenebilir olması aranır. İçine beton yerleştirilecek kalıbın ve yerleştirme işçiliğinin sertleşmiş beton kalitesi üzerine hem mukavemet hem de görünüş açısından önemli etkileri vardır:
1. Kalıbın cinsi (ahşap, çelik, tünel gibi)
2. Kalıp yüzeyinin kalitesi
3. Kalıp yağı kullanılması
4. Yerleştirme esnasında vibratör kullanımı
gibi faktörler beton kalitesi ile doğrudan bağlantılıdır.
Şantiyede en çok karşılaşılan sorun, betonun rahat yerleştirilip, mastarlama yapılamamasından dolayı döküm yerine gelen betona fazladan su eklenmesidir. Bu, beton mukavemetini düşürür. Bu sorun, uygun kıvamda beton siparişi, akışkanlaştırıcı kimyasal katkıların kullanılması ve özellikle de şantiyede vibratör kullanımı ile giderilebilir.
Beton Döküm Sonrası Bilinmesi Gerekenler
Dökümden sonraki ilk birkaç saat kılcal çatlakların oluşmaması için önemlidir.
Priz aşamasında beton yüzeyi devamlı rutubetli tutulmalı,
Su kürü uygulanmayan durumlarda plastik örtü veya sıvı kimyasal kür bileşenleri kullanılmalı,
Soğuk havalarda betonun mukavemet kazanmasını hızlandırmak için buhar kürü gibi teknikler kullanılmalıdır. Eğer rüzgarlı bir havada döküm yapıldıysa beton hafif priz aldıktan sonra beton çim sular gibi sulanıp, ikinci bir mastar yüzeydeki kılcal çatlakların oluşmasına engel olunur.
Beton 28 günlük priz süresince sürekli mevsime göre sulanması betonun kalitesi açısından önemli bir husustur.
BETON DÖKÜMÜNDEKİ OLUMSUZ İKLİM KOŞULLARI
Soğuk Havada Beton Dökümü
Beton dökümü esnasında hava sıcaklığının +5 °C 'den düşük olması halinde, kaliteli beton elde edebilmek için yapım, döküm ve bakım işlerinde bir takım önlemlerin alınması gerekir.
Taze betonda priz esnasındaki donma tehlikelidir. Priz öncesinde ve sertleşme sonrası donmanın etkileri nispeten azdır. Taze betonun döküldüğü ortamın sıcaklığının düşmesi, priz süresini uzatır, kalıp alım süresi uzar, betonun mukavemeti düşer, agrega parçalanmaları görülebilir. Soğuk havalarda betonu korumada izlenecek yol, başlangıçta beton ısısının belirli bir değerden aşağı düşmesini önlemektir. Taze betonun döküldüğü ortamın sıcaklığı bir gün içinde +5 °C 'nin altına düşerse 48 saat süreyle, bir günden fazla +5 °C 'nin altına düşerse, 72 saat süreyle don etkisinden korunmalıdır. Türk standartları betonun basınç mukavemetinin 50 kgf/cm2'ye erişmesinden sonra don sebebi ile zarar görmeyeceğini kabul eder. Bu süre iyi bir beton için +10 °C sıcaklıkta 3 gündür.
Alınacak Önlemler
1. Yüksek çimento dozu ve düşük su/çimento oranı tercih edilmelidir. Betonu dona karşı korumaya yardımcı kimyasal katkılar kullanılmalıdır.
2. Beton kalıba yerleştirilmeden kalıpların betona değecek yüzeyleri kar, buz ve donmuş kısımlardan temizlenmelidir.
3. Betonla temas edecek yüzeylerin sıcaklığı ile dökülen betonun sıcaklığı arasında farkın büyük olmamasına özen gösterilmelidir. Gerekirse beton dökülecek yer ısıtılmalı ve sıcaklığın belli bir bölgede yoğunlaşması da önlenmelidir.
4. Kalıp sökme süreleri don yapan günler kadar uzatılmalıdır.
5. Beton dökümünden sonra taze betonun üzeri elyaf takviyeli branda, köpük levha, poliüretan köpük,talaş,saman, cam yünü veya plastik örtüler ile kapatılmalıdır.
6. Düşük slamplı beton dökülmesine dikkat edilmelidir.
Sıcak Havada Beton Dökümü
Beton dökümü için en olumsuz ortam, aşırı sıcak, kuru ve rüzgarlı havalardır. Yeni yerleştirilmiş taze betonda, hızlı buharlaşma sonucu aşırı su kaybı olur. Bunun sonucunda çökme kaybı, priz hızlanması, hava boşlukları ve yüzeyde kılcal çatlaklar meydana gelir. Bu da betonun dayanıklılığını olumsuz yönde etkiler. Beton dökerken hava sıcaklığının 30°C'den fazla olması beton için önlemler alınmasını gerektirir.
Alınacak Önlemler
Taze betonun sıcaklığı, rüzgarın hızı, bağıl nem ve ortam sıcaklığı denetlenmelidir.
1. Çimento, su ve agregalar olabildiğince soğuk olmalıdır. Agrega gölgede stoklanmalı, karışım suyu beyaza boyanmış tanklarda tutulmalıdır.
2. Agregalar periyodik olarak ıslatılmalı ama agregalarda farklı nem oranlarının oluşmamasına dikkat edilmelidir.
3. Düşük çimento dozu ve hidratasyon ısısı düşük çimentolar tercih edilmelidir.
4. Döküm yerine ulaşan beton bekletilmeden yerleştirilmeli ve vibrasyon kısa sürede tamamlanmalıdır. Dökümün gecikmesi halinde priz geciktirici kimyasal katkılar kullanılmalıdır. Gece beton dökümü tercih edilmelidir.
5. Döküm esnasında taban ve kalıplara su püskürtülmesi beton karışımındaki suyun emilmemesi açısından faydalıdır. Böylece betonla temas edecek yüzeylerin sıcaklığını düşürerek nem miktarını artırmak mümkündür.
6. Beton yerleştirildikten hemen sonra ilk mastarlama yapılır; daha sonra bir insan betonun üzerine çıktığında 1-2 mm derinlikte iz kalınca, ikinci mastarlama işlemi yapılır.
7. Dökümden sonra ilk yarım saatten başlayarak 72 saat boyunca su kürü uygulanmalı, buharlaşma ve su kaybına karşı yüzeyler su geçirmez örtüler ile rüzgara karşı da rüzgar koruyucularla örtülmelidir.
8. Normal betonarme yapılarda kür süresi yaz aylarında en az üç gün olmalı, yüzey sürekli nemli tutulmalıdır.
9. Güneş ve rüzgarın doğrudan etkisine karşı korumak için açıkta kalan beton yüzeyler, ıslak çuval ve plastik örtü gibi malzemelerle örtülmelidir.